Τρίτη 11 Νοεμβρίου 2008

Σχολιασμός Ελεύθερου τύπου, ημ. έκδοσης 09/11/2008

Στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής που μας πέρασε η αγορά της συγκεκριμένης εφημερίδας στην τιμή των 4€ υπήρξε αρκετά δελεαστική καθώς περιείχε τη ταινία "Βασίλισσα"που είχα αμελήσει να δω αν και είχα ακούσει τα καλύτερα σχόλια. Ακόμα, στη διαφήμιση για τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας είχαν προβάλλει μια προσφορά για όσους θα τον αγόραζαν - πιο συγκεκριμένα, το σλόγκαν ήταν κάπως έτσι : " οι 300 πρώτοι κερδίζουν laptop και δωρεάν σύνδεση στο internet". Προσωπικά, θεωρώ αυτή τη διαφήμιση αρκετά προκλητική καθώς χρειάζομαι έναν φορητό υπολογιστή, διότι πολλές φορές λείπω τα σαββατοκύριακα και τώρα τελευταία θα έλεγα ότι έχω πάθει κάποια εξάρτηση με το internet! Έτσι, σαν απλή αναγνώστρια και καταναλώτρια της εφημερίδας αυτό που με προσέγγισε πρώτα ήταν οι προσφορές τις και όχι τα ίδια τα θέματά της- που βασικά είναι και ο στόχος ύπαρξης της! Βέβαια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι όσο πιο αδαής και αφελής είναι κάποιος τόσο περισσότερο θα αγόραζε μια εφημερίδα για τα διαφημιστικά της παρά για τα θέματά της ωστόσο από την άλλη, η ίδια η αγορά του τύπου βρίσκεται σε έντονο ανταγωνισμό ώστε οι διάφορες προσφορές καθώς και τα διαφημιστικά ( dvd , περιοδικά) κτλ να αποτελούν αναγκαίο συμπλήρωμά της. Ιδιαίτερα, τα σαββατικύριακα θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τα διάφορα μαγαζιά Τύπου με τους πάγκους με εφημερίδες ,σαν τους πάγκους από τα παζάρια, όπου εκτίθενται πολλαπλά αντικείμενα ( ταινίες, μουσικά dvd, περιοδικά) και κάποιος διαλέγει με βάση αυτά και όχι τις θεματικές των εφημερίδων οι οποίες πολλές φορές δεν είναι δυνατόν να διαβαστούν, καθώς καλύπτονται από τα αντικείμενα που ανέφερα.

Έτσι, στην πρώτη φυλλάδα της εφημερίδας στην κεφαλή τοποθετούνται τα διαφημιστικά ( το laptop και δύo dvd ένα παιδικό και της ταινίας) και από κάτω στο κέντρο ακολουθεί με έντονα μαύρα γράμματα η πρόταση :" Ο τρόμος είναι εδώ!" και μετά με πιο μικρά αλλά εξ ίσου έντονα : "Μαύρο" βλέπουν το μέλλον οι 9 στους 10 Έλληνες". Αυτή η είδηση καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της φυλλάδας και εκφράζει τη δυσαρέσκεια των Ελλήνων σχετικά με την οικονομική κρίση - επίσης συνοδεύεται και από μια δημοσκόπηση που εκφράζει τις κομματικές προτιμήσεις των Ελλήνων . Αριστερά, δίπλα από αυτή τη είδηση ακολουθούν δύο μικρότερες, η μια αναφέρει τις εκλογές του Ομπάμα και συνοδεύεται από μια φωτογραφία του ίδιου του Προέδρου ενώ η άλλη που έχει το ίδιο μέγεθος, όπως η είδηση για τον Ομπάμα αναφέρει τον ρόλο των τραπεζών στο σχέδιο στήριξης. Αυτά τα θέματα, που επιλέχτηκαν ως πρωτοσέλιδο σχετίζονται με την επικαιρότητα - δηλαδή με την πρόσφατη εκλογή του Νέου προέδρου και την οικονομική κρίση η οποία έσκασε ξαφνικά σαν φούσκα και βομβαρδίζει τα κανάλια τις τελευταίες εβδομάδες. Ακόμα, στην κυρίαρχη πρόταση η βασική λέξη που επιλέγεται για την ενημέρωση του αναγνώστη είναι η λέξη τρόμος- πρόκειται για ουσιαστικό και αυτό σχετίζεται με τον επίσημο και σοβαρό τόνο που θέλει να δώσει η εφημερίδα. Το θαυμαστικό στο τέλος της πρότασης, εντείνει την ένταση και σηματοδοτεί πιο εύστοχα την ήδη φορτισμένη έννοια της λέξης τρόμος. Από κάτω, στο τέλος ακολουθούν κάποιες υποδεέστερες διαφημίσεις σχετικά με τον ΟΠΑΠ και τη Eurobank καθώς και την είδηση για την επιστροφή του λαικού τραγουδιστή Μητροπάνου, συνοδευόμενη από μία φωτογραφία του. Αυτές οι πληροφορίες, τοποθετημένες στο τέλος του πρώτου φύλλου θεωρούνται λιγότερο σημαντικές από τις παραπάνω - έτσι, από τη μια το μάτι του αναγνώστη πέφτει τελευταίο σε αυτές αλλά από την άλλη είναι επίσης κατανοητό πως σε σχέση με τη θεματολογία της υπόλοιπης εφημερίδας, επιλέχτηκαν να είναι στο εξώφυλλο- δηλαδή ορίστηκε από κάποιον πως η είδηση της επιστροφής του Μητροπάνου συνοδευόμενη με τη συγκεκριμένη λεζάντα : " η επιστροφή ενός μύθου" είναι ιδιαίτερα σημαντικό νέο.

Στη δεύτερη σελίδα, ακολουθεί μια παρουσίαση θεμάτων ποικίλης ύλης που υπάρχουν στην εφημερίδα ενώ στο κέντρο τοποθετείται ένα αρκετά ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο : "H θέση μας", που περιλαμβάνει τη θέση της εφημερίδας σχετικά με την ανασφάλεια των πολιτών και τους τρόπου επίλυσης της από τη κυβέρνηση. Μέσα από αυτό το μικρό άρθρο πολλές φωνές - όσων δουλεύουν στον ΕΤ φαίνονται να ενώνονται σε μία θέση που επιζητεί την προάσπιση των συμφερόντων των πολιτών. Στο τέλος, ακολουθεί το μοναδικό χιουμοριστικό σκιτσάκι με λόγια σε όλη την εφημερίδα, όπου διακωμοδείται η συνεχόμενη αύξηση των τιμών και μέσα από τον συνδυασμό εικόνας και σχολίου αμβλύνεται η ένταση των προηγούμενων ειδήσεων χαλαρώνοντας έτσι, λίγο το μάτι του αναγνώστη που κινείται γρήγορα προς αναζήτηση της

πληροφορίας.

Οι θεματικές της εφημερίδας αποτελούνται από τα εξής : ΕΤ ΑΠΌΨΕΙΣ, ΕΤ- ΚΟΣΜΟ, ΕΤ- ΤΕΧΝΕΣ ( όπου περιλαμβάνεται αφιέρωμα στον λαϊκό τραγουδιστή ), ΕΤ- ΕΛΛΑΔΑ ( κάπως πιο ελεύθερα θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον), ΕΤ- ΣΠΟΡ- πιο συγκεκριμένα στην θεματική της πολιτικής υπάρχουν διάφορα θέματα τα όποια όπως παρατήρησα διαβάζοντας τα ακολουθούν μια αφηγηματική διαδικασία ( κάθε άρθρο εμφανίζεται σαν συνέχεια του προηγούμενου εμπλουτισμένο με περισσότερες λεπτομέρειες). Η σειρά, πιθανόν να είναι κατασκευασμένη και τοποθετημένη ώστε να φαίνεται σαν συνεχόμενη ροή πληροφοριών με τέτοιο τρόπο ώστε η ανάγνωση να αποτελεί μια ομαλή διαδικασία μέσα από την οποία το ένα θέμα συνδέεται συνεκτικά με το άλλο ( ελληνική πολιτική- ευρωπαϊκή πολιτική-ο ρόλος του Ομπάμα κτλ.) Ωστόσο, στην αρχή αυτής της ενότητας προτείνονται προφανώς οι τρεις πιο σημαντικές ειδήσεις κατά τους συντάκτες της εφημερίδας όπου μπορεί να ανατρέξει το βιαστικό μάτι του αναγνώστη παραβλέποντας την αφηγηματική σειρά που ανέφερα. Αυτές σχετίζονται, με τη κόντρα της Ντόρας- Αλογοσκούφη που συνοδεύεται από μια φωτογραφία της κ. Μπακογιάννη στην οποία το πρόσωπο της φαίνεται προβληματισμένο και σκεφτικό ( πιθανά μια τυχαία φωτογραφία που επιλέχτηκε ώστε να ταιριάζει με τη λεζάντα που ενημερώνει για τη κόντρα), μία είδηση για τη μονή Βατοπεδίου με μία συνοδευόμενη εικόνα και τέλος μια λεζάντα που σχετίζεται με τη σχέση Παπανδρέου- Βενιζέλου. Οι συγκεκριμένες ειδήσεις θεωρήθηκαν πιο αξιόλογες να τοποθετηθούν στη κεφαλίδα της ενότητας της Πολιτικής κατά πρώτον, διότι θεωρώ σχετίζονται με ζητήματα της επικαιρότητας ( το ζήτημα του Βατοπεδίου είναι κάτι που τώρα τελευταία προκαλεί έντονες συζητήσεις και ενδιαφέρον) ενώ οι κόντρες και οι ζήλιες στη πολιτική Βενιζέλος- Παπανδρέου, Ντόρα- Αλογοσκούφη φαίνεται πως προσελκύουν το ελληνικό κοινό περισσότερο! Σε αυτό το σημείο θα συμφωνήσω με τον κ. Μοσχονά πως το μάτι του αναγνώστη μιας εφημερίδας χαρακτηρίζεται από επιλεκτικότητα ενώ είναι βιαστικό και συχνά χρησιμοποιεί τη τεχνική του ξεφυλλίσματος- με βάση λοιπόν αυτό, μια εφημερίδα οφείλει να κεντράρει τα πιο έντονα, πιπεράτα νέα της προκειμένου να τα δώσει έτοιμα στον αναγνώστη και στη ταχύτητα της ανάγνωσης του. Επίσης, όπως συνεχίζει στο άρθρο του τα ΜΜΕ αποτελούν ένα σώμα προϋποθέσεων όπου η ενημέρωση είναι ασαφής και η πληροφορία επιτυγχάνεται μέσα από τη κριτική ματιά του αναγνώστη καθώς ο ίδιος είναι ήδη ενημερωμένος για όσα συμβαίνουν γύρω του. Ο αναγνώστης δεν είναι άβουλο υποκείμενο αλλά επαναπροσδιορίζει αυτά που διαβάζει, με βάση τις γνώσεις του. Έτσι, τα ΜΜΕ δεν μας πληροφορούν αλλά επιλέγουν τι θα μας δείξουν,ενώ εμείς με τη σειρά μας το επανεξετάζουμε με βάση την ενημέρωση και τη γνώση που διαθέτουμε.

Γενικότερα, θα έλεγα ο λόγος που χρησιμοποιείται σε αυτή την ενότητα είναι αντικειμενικός και φαίνεται να στοχεύει σε μια συνολική θεώρηση της πολιτικής πραγματικότητας ενώ εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, δεν φαίνεται να αποσκοπεί προς κάποια ιδιαίτερη πολιτική κατεύθυνση ( μέσα στα άρθρα εκφράζεται η αδυναμία των δύο κυρίαρχων κομμάτων σε διάφορα ζητήματα, χωρίς κάποια ιδιαίτερη υπεράσπιση μιας πλευράς για παράδειγμα). Στην ενότητα ΕΤ- ΑΠΟΨΕΙΣ θα έλεγα ότι ο λόγος φαίνεται να είναι πιο ελεύθερος καθώς διάφοροι δημοσιογράφοι εκθέτουν τις απόψεις τους για ζητήματα πολιτικής εστιάζοντας ο καθένας σε όποιο θέμα φαίνεται να τον προτιμάει περισσότερο. Σε αυτές τις σελίδες βρήκα περισσότερο ενδιαφέρον, καθώς ο λόγος μου φάνηκε λιγότερο στημένος ενώ μέσα από τα σκιτσάκια των πορτραίτων του εκάστοτε δημοσιογράφου που συνοδεύουν το αντίστοιχο άρθρο γίνεται αντιληπτό ότι εκφέρεται η ατομική άποψη του κάθε δημοσιογράφου προκαλώντας έντονα συναισθήματα μέσα από την αυθεντικότητα του λόγου του αλλά ταυτόχρονα, χωρίς να οδηγούν σε κάποιο φανατισμό.

Οι διαφημίσεις σε όλη την εφημερίδα είναι διάσπαρτες και αφορούν ποικίλα θέματα. 'Έχουμε για παράδειγμα διαφημίσεις αυτοκινήτων, διαφημίσεις τραπεζών, προιόντων αλυσίδας super- market διαφήμισης μπαλέτου κτλ. Οι διαφημίσεις, φαίνεται να χαλαρώνουν το βιαστικό μάτι του αναγνώστη που αναφέραμε αλλά αν κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά θα δούμε πως αρκετές από αυτές τοποθετούνται με τέτοιο τρόπο ώστε να καθοδηγήσουν συνειρμικά τον αναγνώστη. Έτσι, για παράδειγμα μια διαφήμιση για τη Τράπεζα Πειραιώς τοποθετείται δίπλα σε μια φυλλάδα που σχετίζεταi με την οικονομική κρίση της χώρας μας - με αυτόν τον τρόπο η συγκεκριμένη τράπεζα προτείνεται σαν διέξοδο στην κρίση μέσα από τη προσφορά που διαφημίζει. Επίσης, στις διαφημίσεις που σχετίζονται με την αγορά προϊόντων ( τρόφιμα, super market αλλά και στολίδια ikea) τονίζεται η προσιτή τιμή αγοράς που αντιπαραβάλλεται σε σχέση με τη δύσκολη οικονομική περίοδο που βιώνουμε. Βέβαια, είναι ευνόητο πως η διαφήμιση για το μπαλέτο θα περιλαμβανόταν στη στήλη των Τεχνών, ωστόσο επιλέχτηκε να διαφημιστεί το συγκεκριμένο καθώς ο ΕΤ είναι χορηγός επικοινωνίας.

Τέλος, θα αναφερθώ στη στήλη ΕΤ - ΚΟΣΜΟΣ όπου παρουσιάζεται ένα άρθρο σχετικά με την οικογένεια του νέου προέδρου της Αμερικής με τίτλο : " Η Μισέλ Ομπάμα επαναφέρει το glamour στο Λευκό Οίκο¨. Εδώ, η εφημερίδα φαίνεται να έχει περισσότερο ψυχαγωγικό τόνο- σχεδόν θα λέγαμε με μια κουτσομπολίστικη θα λέγαμε , καθώς η πολιτική συνδέεται με τη μόδα και περιλαμβάνεται μια ιστορική αναδρομή στις προηγούμενες κυρίες των τιμών και στην ενδυματολογικές τους προτιμήσεις. Κατά τον είναι μάταιο να θεωρούμε τον δημοσιογραφικό λόγο ως ξεχωριστό είδος καθώς αποτελεί γένος που χαρακτηρίζεται από ανεξερεύνητη ποικιλία και κατά τα λεγόμενα του κάθε είδος μπορεί να δημιουργείται από αυτό τον λόγο επιτελώντας μια διαφορετική αναπαραστατική λειτουργία. Έτσι, ο δημοσιογραφικός λόγος σε αυτό το άρθρο επεκτείνεται σε σφαίρα που αφορά θα λέγαμε ζητήματα μόδας και ψυχαγωγίας ξεφεύγοντας γιαλίγο από τη βαρύτητα της επιστημονικότητας και ορθότητας στοχεύοντας στη ψυχαγωγία του αναγνώστη- άλλωστε έχει προηγηθεί μια αντικειμενική θεώρηση της εκλογής του Ομπάμα στην ενότητα της Πολιτικής.

Συμπερασματικά. η ονομασία Ελεύθερος Τύπος μας παραπέμπει σε μια εφημερίδα χωρίς προκαταλήψεις, που έχει στόχο την αντικειμενική και ολιστικιή προσέγγιση των πραγμάτων. Ωστόσο, θα συμφωνήσω με τον κ. Μοσχονά καθώς το να πιστεύει κάποιος στην πληροφόρηση τωνΜΜΕ αποτελεί μύθο καθώς τις περισσότερες φορές οι εκάστοτε πληροφορίες σχετίζονται με τα συμφέροντα που πολλές φορές κρύβονται πίσω από τις εφημερίδες καθώς αυτές αποτελούν τη βιτρίνα τους Αυτό, μας θυμίζει τη σχολή της Φρανφούρτης όπου τα μέσα χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν συγκεκριμένα πολιτικα συμφέροντα αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το άτομο κατέχει μια κριτική ματιά που βασίζεται σε μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ όσων που διαβάζει και όσων γνωρίζει, μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ πομπού ( εφημερίδα) και δέκτη ( καταναλωτή) που συμβάλλει στη μη κορνιτοποιησή του.